توانبخشی سکته مغزی در منزل

ابتلا به سکته مغزی و ناتوانی در حرکت، موجب می شود که عضلات بیمار به تدریج تحلیل رفته و دچار خشکی شوند. در نتیجه مشکلات حرکتی فرد دو چندان خواهند شد. از سوی دیگر با فلج شدن اندام های یک سمت بدن، تعادل بیمار از بین می رود و گاهی بیمار حتی قادر به نشستن بدون کمک نخواهد بود. در چنین شرایطی درمان های توانبخشی به بیمار کمک می کند تا مجددا استقلال خود را بدست آورند و بدون کمک اطرافیان امور شخصی خود را انجام دهند.

به همین دلیل است که در اغلب موارد از توانبخشی سکته مغزی در منزل استفاده می شود تا پزشک به منزل بیمار مراجعه نموده و درمان را در منزل ادامه دهند. بیمار مبتلا به سکته مغزی با دنبال کردن تمرینات توانبخشی مجددا توانایی نگه داشتن قاشق در دست و غذا خوردن، نگه داشتن قلم در دست، نشستن بدون کمک، حفظ تعادل بدن و… را بدست خواهد آورد.
اما رفت و آمد بیمار به مراکز درمانی در چنین شرایطی بسیار دشوار است. برای مراجعه به مرکز توانبخشی به وسیله نقلیه شخصی یا آژانس نیاز است و لازم است که فردی قوی هیکل همواره بیمار را به داخل و خارج ماشین جا به جا کند و او را از پله ها بالا ببرد یا روی تخت مرکز درمانی بخواباند. از طرف دیگر رفت و آمد و تحمل ترافیک انرژی بسیار زیادی از بیمار که در شرایط جسمانی مناسبی نیست، خواهد گرفت که همین امر موجب کاهش بازدهی درمان می شود.

تمرین درمانی سکته مغزی

فردی که دچار سکته مغزی شده است، پس از ترخیص از بیمارستان با مشکلات جدیدی از جمله ناتوانی در راه رفتن و حرکت اندام های یک سمت بدن، بی حسی یک سمت صورت و گاه عدم توانایی در غذا خوردن، مشکلات دفعی، مشکل در تکلم، مشکلات حافظه، درد در اندام ها، خشکی عضلات و… رو به رو خواهند شد. به همین دلیل است که از تمرین درمانی سکته مغزی برای بهبود وضعیت جسمانی بیماران استفاده می شود. تمرین درمانی در راستای توانبخشی بیمار انجام می شود و شامل ورزش ها و تمریناتی است که به تحت کنترل درآوردن عضلات فلج بدن بیمار سکته مغزی کمک می کنند.
می توان گفت که نیمه از بدن فرد مبتلا به سکته مغزی مانند بدن یک نوزاد است و حرکت اندام ها در اختیار بیمار نبوده و انجام هیچ حرکت ظریفی (مانند تکان دادن انگشتان دست) ممکن نیست. بنابراین پزشک و فیزیوتراپ برای بهبود بیمار مبتلا به سکته مغزی تمرینات فیزیکی ساده ای را در فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل به بیمار می آموزد.

برای مثال از بیمار می خواهد که در سِت های 10 تایی، باکمک دست سالم خود، دست دیگرش را تا بالای سرش برده و چند ثانیه نگه دارد. یا با پای آسیب دیده خود، وزنه بسیار سبکی را حرکت دهد. این تمرینات باعث تقویت عضلات می شوند. همچنین بیمار با تمرکز روی حرکت دادن اندام های خود، مجددا شیوه کنترل کردن آن ها را می آموزد. نکته اصلی اثر بخشی این تمرینات، تداوم در انجام آن ها است.

کاردرمانی در منزل سکته مغزی

کاردرمانی که در راستای تمرین درمانی و توانبخشی صورت می گیرد، مجددا توانایی نشستن، ایستادن و حتی راه رفتن را به بیمار باز می گرداند. البته به شرط آنکه بیمار با روحیه مناسب و انگیزه کافی تمرینات را با دقت انجام دهد و خستگی و دردهای عضلانی را تحمل نماید. پزشک در حین کاردرمانی روی اندام های مختلف بیمار متمرکز می شود و با حرکت دادن، کشش و ماساژ عضلات، اندام ها را به حرکت وادار می کند. احتمال دارد بیمار در حین کاردرمانی مقدار بسیار اندکی درد یا حس کشیدگی در عضلات خود احساس کند که امری طبیعی است. اما در صورتی که درد غیر عادی یا بیش از توان تحمل او است، باید پزشک را در جریان قرار دهد تا علت درد بررسی شود.

کاردرمانی در منزل علاوه بر مزایایی که برای توانبخشی بیمار گفته شد، دارای یک مزیت مهم دیگر است. هنگامی که کاردرمان در منزل بیمار حضور پیدا کند، می تواند امکانات زندگی او، شرایط خانه (پله داشتن، عدم وجود توالت فرنگی و…) را بررسی کرده و لیستی از ملزومات درمان بیمار ارائه دهد. برای مثال بهترین محل قرار گرفتن تخت بیمار برای انجام تمرینات را مشخص کند یا در صورت لزوم نقاطی برای نصب نرده روی دیوار مشخص کند تا بیمار برای راه رفتن راحت تر باشد این مورد را کاردمان های هوم ویزیت به خوبی مسلط و انجام می دهند.

فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل

فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل نیز درست مانند کاردرمانی در محیط خانه و با مراجعه فیزیوتراپ به محل زندگی بیمار میسر است.فیزیوتراپی در منزل یکی از خدمات اصلی هوم ویزیت است. در فیزیوتراپی به فرد بیمار که دچار مشکل سکته مغزی شده است آموزش داده می شود که چطور با بعضی حرکات و روش های درمانی بتواند ناحیه ای از بدن را که دچار فلج شده است، دوباره استفاده کند و چگونه بتواند از قسمت های دیگر بدن که سالم هستنند برای جایگزینی بخش های دیگر استفاده کند. اکثر بیماران سکته مغزی ممکن است در چند هفته یا ماه اول سلامتی خود را دوباره بدست بیاورند و کسانی هم نتوانستند در این مدت به نتیجه برسند، نباید ناامید شوند و به درمان خود ادامه دهند. فیزیوتراپی سکته مغزی بعد از مدتی تمام می شود. اما خود بیمار باید آموزش های فیزیوتراپی را یاد بگیرد تا بدون نیاز به فیزیوتراپ و درساعات متفاوتی از روز درمان خود را انجام دهد.

فیزیوتراپی برای عادی کردن کنترل ماهیچه ها و بازگشت وضعیت بیمار به حالت عادی کمک می کند. فیزیوتراپی باید خیلی زود پس از سکته مغزی در منزل یا بیمارستان شروع شود. فیزیوتراپ در اولین جلسه بیمار را ارزیابی می کند و برنامه اصلی درمان را با توجه به وضعیت بیمار مشخص می کند.ممکن است.فیزیوتراپ از ماساژ عضلات یا تمرینات کششی، در کنار تمرین درمانی استفاده کند. در برخی موارد نیز برای فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل به دستگاه هایی نیاز است که فیزیوتراپ آن ها را به منزل بیمار می برد تا درمان به بهترین شیوه ممکن انجام شود.

عواملی که بر میزان کیفیت درمان فیزیوتراپی بیماران سکته مغزی موثر است :

• تاکید داشتن بر انجام دادن منظم تمرین
• آموزش دادن نکات تمرین درمانی به بیمار و همراهانش
• درمان های دارویی
• همکاری کردن خود بیمار
• تکرار کردن تمرینات در منزل توسط بیمار و خانواده بیمار
• داشتن انگیزه بیمار برای درمان
• میزان امید به زندگی

همچنین ممکن است بنا به صلاح دید فیزیوتراپ، فیزیوتراپی بیمار سکته مغزی علاوه بر درمان های فیزیکی با روش های دیگری نیز دنبال شود. بعضی از این روش ها در لیست زیر نام برده شده اند:

• شاک ویو
• تیپینگ
• الکترواکوپانکچر
• تحریکات الکتریکی نظیر تنس آی اف، اف ای اس و…
• ایر کامپرشن
• لیزر تراپی
• و…

روند درمان سکته مغزی با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی تنها روش درمان برای مبتلایان سکته مغزی نیست و افرادی که دچار سکته مغزی می شوند به طور مرتب توسط پزشک چکاپ شده و تحت درمان های دارویی قرار دارند. با این وجود انجام منظم جلسات فیزیوتراپی نقش مهمی در درمان سکته مغزی با فیزیوتراپی دارد. معمولا بدن بیماران در روزهای نخست پس از سکته مغزی در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. البته شدت بی حس شدن بدن به شدت سکته بستگی دارد. اما بسیاری از افراد قادر به جویدن تکه های غذا نیستند یا حتی نمی توانند سر خود را به صورت متعادل روی گردنشان حفظ کنند. همچنین نشستن و راه رفتن برای آنان غیر ممکن است. اما روند درمان بیماران نسبتا سریع است و در شش ماه اول درمان با فیزیوتراپی، کاردرمانی، توانبخشی و… که تقریبا به صورت هم زمان انجام می شوند، بیمار بخش قابل توجهی از توانایی های حرکتی خود را باز می یابد. در ابتدا تمرکز بر روی نشستن است که هم زمان با حفظ سر روی گردن انجام می شود. البته پزشک به طور هم زمان روی حرکت دادن دست و پای بیمار نیز کار می کند تا عضلات این قسمت ها تحلیل نروند. در این مرحله بیمار بسیاری از تمرینات را به صورت خوابیده انجام می دهد.
در مرحله بعد، هنگامی که بیمار قادر به نشستن باشد، تمرکز درمان روی حرکت دادن کلی است و همچنین ایستادن بیمار خواهد بود. دراین مرحله فیزیوتراپ راهکارهایی به بیمار آموزش می دهد که با انجام آن ها می تواند با صرف انرژی کمتر و آسان تر روی پاهای خود باایستد و تعادل خود را حفظ کند. در این مرحله مراقب باشید بیمار حین انجام تمرینات وزن خود را روی هر دو پا پخش کند، نه فقط پای سالم. بیمار در این مرحله می آموزد که با واکر یا عصا قدم بردارد.

در مرحله بعد راه رفتن بدون عصا به بیمار آموزش داده می شود و بر حرکت کلی انگشتان دست تمرکز بیشتری می شود. بدین ترتیب بیمار قادر به انجام بسیاری از امور شخصی خود خواهد بود و اعتماد به نفس و امید کافی را برای دنبال کردن تمرینات باز می یابد تا در پایان بتواند انگشتان خود را حرکت دهد و بدون مشکل راه برود.

البته فراموش نکنید که برخی صدمات ماندگار هستند و بسته به میزان آسیب مغزی ممکن است چنین نتایجی به طور کامل حاصل نشوند.

نکاتی در مراقبت از بیمار سکته مغزی

شخصی که دچار سکته مغزی می شود، تا دیروز یک فرد سالم بوده و اکنون به دلیل این بیماری به شدت به اطرافیان خود وابسته است. پس مهم است که مراقبین و اطرافیان بیمار نظیر همسر و فرزندان به برخی نکات توجه داشته باشند تا به خوبی از عزیز بیمار خود مراقبت کرده و شاهد بهبودی هرچه سریع تر او باشند. برخی از این نکات در ادامه بیان شده است:

• عزت نفس بیمار را حفظ کنید. اجازه ندهید ملاقات کنندگان، کودکان و غریبه ها او را با پوشش نامناسب یا در وضعیت ناخوشایندی ببینند.
• سکته مغزی هم بر روحیه بیمار و هم بر اعصاب اطرافیان او تاثیر منفی خواهد گذاشت. تا حد امکان صبور، پر انرژی و با روحیه باشید و جلوی افسرده شدن بیمار, خود و اطرافیانتان را بگیرید. (در صورت لزوم از روانپزشک کمک بگیرید.
• مراقب باشید اندام های فلج بیمار در هنگام نشستن یا خوابیدن به شکل صحیح قرار گرفته باشند.
• عصا، واکر و دیگر لوازم را در نزدیکی نیمه سالم بدن بیمار قرار دهید.
• در صورت مشاهده هرگونه علائم غیر عادی مثل کاهش هوشیاری، تشنج، تب و… سریعا به پزشک مراجعه کنید.
• در غذا دادن به بیمار عجله نکنید. غذا را با قاشق کوچک در نیمه سالم دهان بیمار قرار دهید.
• در جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل یا مرکز درمانی حضور داشته باشید و شیوه درست انجام تمرینات را فرا بگیرید.
• داروهای بیمار را سر وقت بدهید.

چندین مرتبه در روز بیمار را تشویق کنید که تمرینات فیزیوتراپی را انجام دهد.

در صورتی که بیمار برای حرکت نیاز به کمک اطرافیان دارد، در نحوه نگه داشتن او بسیار دقت کنید یا ناخواسته پوست او را دچار آسیب نکنید یا به عضلات وی صدمه نزنید.

عوامل موثر در بروز سکته مغزی

بهترین راه مقابله با سکته مغزی و عدم نیاز به فیزیوتراپی سکته مغزی برای درمان، پیشگری از این بیماری است. عوامل بسیاری مانند سن، جنسیت، نژاد و… در بروز سکته مغزی دخیل هستند که ما توانایی تغییر آن ها را نداریم. اما می توانیم با اصلاح سبک زندگی خود و رعایت برخی نکات ساده، تا حد قابل توجهی خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهیم. بنابراین پیشنهاد ما در هوم ویزیت این است که سعی کنید خود و خانوادتان موارد زیر را تا حد ممکن رعایت کنید تا علاوه بر سکته مغزی، از بسیاری بیماری های دیگر نیز در امان باشید.

• ورزش منظم
• کاهش استرس
• پرهیز از مصرف بی رویه چربی
• مصرف منظم سبزی و میوه
• کاهش وزن
• کنترل فشار خون
• پرهیز از استعمال دخانیات
• پرهیز از مصرف مواد مخدر
• پرهیز از مصرف نوشیدنی های الکلی
• انجام فعالیت های فیزیکی، به خصوص در افرادی که به واسطه شغل خود مدت زیادی در روز پشت میز می نشینند.

 

مرکز درمان در منزل پارسه شیراز

07136236980

07136419929

09179308785

.شماره مجوز 161660-3

مجهزترین سالن تمرین درمانی و الکتروتراپی (لیزر پرتوان ، شاک ویو ، تکار ، ترکشن دیجیتال ، سوزن خشک) در شیراز

طرف قرارداد با کلیه بیمه های درمانی

فیزیوتراپی توسط بهترین فیزیوتراپ های شیراز

آدرس : شیراز . بلوار ستار خان ، بین کوچه 10 و 12 . جنب نمایشگاه اتوموبیل اتومات. کلینیک فیزیوتراپی پیشگام

فیزیوتراپیست : حبیب ا… لاری

071-36261192

09178392602

کاردرمانی از شاخه های علوم پزشکی در حوزه توانبخشی است که بر تمام ابعاد جسمی و روحی فرد تاثیر گذار است.

این روش درمانی و توانبخشی با هدف بازیابی توانایی های از دست رفته و بهبود توانایی های موجود به افراد پی که به هر دلیل دچار مشکلات جسمی و ذهنی شده اند ارائه می گردد.

مهم ترین هدف از کاردرمانی رسیدن به حداکثر استقلال فردی و کاهش وابستگی به اطرافیان و در نهایت داشتن زندگی بهتر است.

کارشناس این رشته که کاردرمانگر نام دارد در زمینه های فیزیولوژی، آناتومی و روانشناسی دانش و توانایی های لازم را کسب کرده و می تواند به افراد در داشتن زندگی مستقل تر کمک کند.

کاردرمانگر با برسرسی دقیق شرایط فرد مراجعه کنننده کلینیک کاردرمانی خوب فعالیت های هدفمندی را برای وی تنظیم می کند تا وی با انجام آن ها بتواند شرایط بهتری را تجربه کند.

کاردرمانی علم استفاده از فعالیت‌ های هدفمند برای بهبود توانایی های موجود و پیشگیری از ناتوانی و افزایش استقلال برای انجام فعالیت های روزمره است.

این حوزه توانبخشی در دو بخش کاردرمانی جسمی و کاردرمانی ذهنی برای کاهش مشکلات افراد نیازمند به این خدمات ارائه می شود.

طیف گسترده ای از افراد می توانند از خدمات کاردرمانی بهره ببرند، از کودکانی که به علت بیمادری های مادرزادی دچار ناتوانی در انجام فعالیت های طبیعی هستند تا افرادی که بواسطه حوادث شغلی یا تصادفات رانندگی دچار معلولیت و ناتوانی شده اند.

انجام خدمات تخصصی کاردرمانی در منزل و کلینیک

کاردرمانی بیماران سکته مغزی ، ضایعات نخاعی ، ام اس و …

کاردرمانی در منزل شیراز

توسط کارشناس مجرب کاردرمانی

صدور فاکتور جهت ارائه به بیمه

کاردرمانی در منزل شیراز

مرکز خدمات درمانی در منزل پارسه شیراز

07136419929

07136236980

09179308785

فیزیوتراپی در منزل شیراز

گفتاردرمانی در منزل شیراز

دیسفاژی شامل مشکلاتی در گرفتن غذا، مکیدن، جویدن و بلعیدن آن است اختلال بلع در مراحل مختلفی از فرآیند بلعیدن غذا( دهانی، حلقی و مروی) می تواند رخ بدهد. در بعضی از بیماریها فرد به این عارضه دچار می شود و در یکی از مراحل غذا خوردن دچار مشکل می گردد. اگر مشکل در ناحیه دهانی و حلقی باشد آسیب شناس گفتار و زبان با ارائه برنامه های آموزشی و تمرین های لازم به فرد کمک می کند با مشکلات کمتری غذا بخورد و از خوردن لذت ببرد.

بلع طبیعی و کنترل عصبی- عضلانی عملکرد بلع

مناطق اطراف شیار سیلوین به صورت یک مرکز مستقل در عمل بلع دخالت دارند. همچنین تعداد زیادی از نورونهای ساقه مغز مسئول کنترل بلع هستند. این نرونها عمدتاً در بخش پشتی و قسمت جانبی هسته های تراکتوس سولیتاریوس واقعند و در قسمت شکمی نیز بوسیله هسته های آمبیگوس محاط میشوند. مراکز بلع در دو طرف ساقه مغز قرار دارند و با تشکیلات مشبک در ارتباطند. دو ناحیه مذکور دارای ارتباطات بسیار گسترده ای هستند و همین امر باعث می شود هر یک از آنها بتوانند به تنهایی هماهنگی لازم طی مرحله حلقی و مروی را بوجود آورند. از 12 جفت اعصاب مغزی 4جفت آنها یعنی زوجهای 5،7،9 و10 تامین کننده حس عمومی و اطلاعات مربوط به مزه ،حرارت و قوام ماده غذایی می باشند. و پنج زوج اعصاب 5،7،9،10و12 مسئول انجام مراحل دهانی و حلقی بلع می باشند.
ساختارهای درگیر دربلع طبیعی:
v حفره دهان شامل: لبها، مندیبل، ماکزیلا،
کف دهان، گونه ها، سختکام، دندانها، کمانهای حلقی قدامی و خلفی، حفره قدامی(فضای بین مندیبل و ماکزیلا و گونه ها)، حفره خلفی(فضای بین مندیبل و ماکزیلا و عضلات لب)

مراحل بلع:
v Anticipatory phase
v Oral preparatory phase
v Oral phase
v Pharyngeal phase
v Oesophageal phase

تعریف دیسفاژی:
اغلب نتیجه ای از انواع اختلالات نورولوژیکی است که میتوانددرهر یک از مراحل بلع طبیعی ایجاد گردد.
علائم دیسفاژی:
v ناتوانی در بلعیدن مواد غذایی و حتی بزاق دهان خودشان(شایعترین علامت)
v سرفه کردن در هنگام خوردن و نوشیدن یا بلافاصله بعد از آن
v ضعیف شدن صدای فرد در حین خوردن یا اندکی پس از آن وجود صدایی وزوز مانند در مسیر تنفسی در حین دم و بازدم
v ابتلای بیمار به عفونت سیستم تنفسی(پنومنی) به دلیل آسپیراسیون مکرر
v ورود مواد غذایی به مسیر هوایی (آسپیراسیون)
v کاهش وزن و ایجاد علائم سوء تغذیه به علت کم خوریهای بیش از حد
v بالا رفتن درجه حرارت بدن از1ـ30 دقیقه پس از غذا خوردن
بطور کلی علائم اختلال بلع در بیماران مبتلا به سکته های مغزی از نوع آمبولیک و بیماران سرطانی پیشرونده است وبا گذشت زمان باعث بروز ناتوانی بیشتری خواهد شد. بیماران مبتلا به این اختلال از به هم خوردن روند طبیعی زندگی شان و ایجاد ناراحتی در تغذیه دچار نابسامانی های جسمی و روحی می شوند.

سبب شناسی:
علل فیزیولوژیکی پزشکی که ممکن است منجر به دیسفاژی گردد عبارتند از:
v اختلالات عصب شناختی و ضربه مانند :عفونت مغز و ساقه مغز ، پارکینسون، M.S، فلج اطفال، دمانس و فلج مغزی ، سکته مغزی و ……
v ضایعات ساختاری مانند: وب مادرزادی ، نئو پلاسما، تیرومگالی و ….
v بیماریهای بافت تماسی مانند: دیستروفی ماهیچه، پلی میوزیس
v اثرات جانبی مانند اثرات ناشی از جراحی، داروها و فیبروز ناشی از رادیولوژی، سوختگیها
v ناهنجاریهای مادرزادی یا آناتومیکی مانند: شکاف کام و لب، ناهنجاریهای زبان، شکاف حنجره

ارزیابی:
ارزیابی شامل تاریخچه گیری و معاینات فیزیکی است. پس از ثبت مشخصات بیمار و اطلاع از بیماری و اختلالات اساسی بیمار، اطلاعاتی در زمینه علائم دیسفاژی و زمان شروع آنها، مثلاً وجود درد در حین بلع، وجود آسپیراسیون، وضعیت سرفه و گلو صاف کردن بیمار ، کیفیت آواسازی بیمار ، مدت زمان لازم برای بلع حلقی ، وضعیت جویدن ، نوع ماده غذایی مصرفی بیمار ، قدرت رفلکس Gag ، تغییرات وزن بیمار، داروهای مصرفی را می توان کسب نمود.
در ارزیابی بیمار همچنین می بایست وضعیت فیزیکی بیمار مانند کنترل تنه ،سر و گردن و معاینه اعصاب مغزی و دامنه حرکات و قدرت و عملکرد عضلات دخیل و رفلکس های دهانی، معاینه و بررسی شود. همینطور وضعیت لثه و دندانهای بیمار و بهداشت دهان را نباید از نظر دور داشت.
بررسی وجود یا عدم وجود آسپیراسیون شاید مهمترین و حیاتی ترین کار در ارزیابی بیماران مبتلا به دیسفاژی باشد. یکی از دقیق ترین روشها جهت بررسی این وضعیت انجام عمل بلع باریوم در اتاق رادیولوژی، معاینه از طریق فلوروسکوپی می باشد.
روشهای دیگری مانند مانومتری کامپیوتری، الکترومیوگرافی و آندوسکوپی با فیبر نوری نیز در ازریابی کفایت اسفنکتر ولوفارینجیال ، مشاهده مستقیم هماهنگی عضلات حلق، ارزیابی عملکرد حنجره طی عمل بلع و ارزیابی میزان حساسیت حنجره بسیار مفید می باشد. در هنگام ارزیابی باید به جنبه های روحی – روانی بیمار نیز توجه کرد.
آسیب شناس آموزش دیده می تواند یک ارزیابی از تغذیه و بلع انجام دهد و زمینه درمان مناسب را فراهم کند.

نقش آسیب شناس گفتار و زبان در ارزیابی دیسفاژی
1. گرفتن یک تاریخچه دقیق از وضعیتهای پزشکی و علائم اختلال
2. مشاهده توانایی و حرکت عضلات مرتبط با بلع
3. مشاهده وضعیت، رفتار و حرکات دهان در حین خوردن و آشامیدن
4. ارزیابی بلع به کمک تستهای اختصاصی

درمان
از آنجائیکه دیسفاژی تقریباَ تمامی ابعاد سلامتی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد بنا براین تیم درمانی شامل پزشک عمومی، متخصص ENT آسیب شناس گفتار و زبان ، متخصص گوارش، متخصص مغز و اعصاب، رادیولوژیست، متخصص تغذیه، روانپزشک ، متخصص ریه و سیستم تنفس، دندانپزشک و جراح عمومی است.
درمان اولیه اختلالات بلع و تغذیه ای ، بررسی علل پایه ای اختلال می باشد . بسته به علت ممکن است درمان دارویی یا جراحی باشد. همراه با درمان دارویی یا جراحی ، رویکردها و مشاورات آسیب شناس گفتار و زبان هم می تواند در درمان دیسفاژی موثر واقع گردد.

رویکردهای درمانی:
بسته به نوع اختلال عملکردی شامل :
v تغییرات رژیم غذایی: به عواملی چون حجم ماده غذایی، شیوه تغذیه، و … بستگی دارد.
v تکنیکهای جبرانی بلع شامل: تغییر وضعیت بیمار، روش های پیشرفت آگاهی حسی بیمار ، تغییر اندازه لقمه غذا و سرعت ارائه آن به بیمار، تغییر چگالی و سفتی ماده غذایی ، استفاده از پروتزهای داخل دهانی
v درمان بلع به صورت غیر مستقیم: این شیوه به بیمار تمریناتی را جهت تقویت ماهیچه های آسیب دیده یا ضعیف شده آموزش می دهد.
v درمان بلع به صورت مستقیم: این شیوه تمریناتی را برای عملکرد صحیح حین بلع به بیمار آموزش می دهد.
بهترین تکنیک در درمان دیسفاژی حذف آسپیراسیون تاحد امکان و جلوگیری از باقیماندن غذا در مسیر دهان و حلق می باشد.

درمان بلع در نوزادان وکودکان:
بر اساس علت ، علائم ونوع مشکل بلع تغییر می کند که می تواند شامل :
1. تمریناتی برای تقویت ، حساسیت و هماهنگی ماهیچه های مرتبط با تغذیه و بلع.
2. توصیه هایی جهت غذاها، وسایل خاص یا تکنیکهایی برای بهبود تغذیه و بلع.
3. تغذیه نوزاد از طریق O.G.T و N.G.T همراه با Manipulation و تحریک داخل دهان با استفاده از کیسه های یخ
4. تحریک نواحی داخل دهان مثل: زبان( رأس زبان – قاعده زبان) ، توده های لنفاوی موجود در قاعده زبان ، سخت کام ، نرم کام، حلق دهانی

تکنیکهای تغذیه ای خاص برای نوزادان شکاف کام و لب:
استفاده از سرشیشه های با شیار متقاطع
مکیدن سر شیشه نرم برای کمک به جریان شیر
استفاده از شیر دوش برای دادن شیر با کمک شیشه

روشهای درمان مستقیم و غیر مستقیم دیسفاژی:
تمریناتی جهت افزایش دامنه حرکت و کنترل لقمه غذا: تمرینات حرکتی جهت بهبود میزان حرکات لبها ، چانه، زبان، حنجره و تارهای صوتی.
روش تلفیقی حسی- حرکتی: مجموعه تکنیکهایی که در این بخش ارائه می شوند، در واقع برای سرعت بخشیدن به شروع مرحله حلقی بلع، طراحی شده اند و باعث می شوند قبل از اینکه بیمار برای شروع این مرحله تلاش کند ورودی های حسی افزایش یافته و مرحله حلقی بلع آغاز گردد. این تکنیکها عبارتند از:
1. تکنیکهای تماس و لمس مهاری
v تماس یا فشار ثابت: لمس حرکتی بصورت ثابت می باشد.
v Slow strocking :لمس حرکتی بصورت ریتمیک می باشد.
2. تکنیکهای تسهیل جلدی:
v Tapping :ضربه بوسیله سر انگشتان روی عضله یا تاندون به تعداد 3 – 5 بار
v Stretch pressure : فشار برروی عضله به همراه کشش
3. gag reflex :
v hypoactive reflex : در افراد head injury تحریک قوس کامی حلقی و کامی زبانی با استفاده از pressure touch
v hypoactive reflex : با استفاده از روش toung walking
در اختلال بلع استفاده از غذاهای سرد باعث افزایش حساسیت قوس حلقی می شود. در موارد ایجاد بلع پر سروصدا ice pack را به مدت 5 دقیقه روی حنجره قرار داده وسپس انگشتان اشاره وشست را روی دو طرف حنجره به طرف جلو وعقب حرکت می دهیم، تون عضلانی کاهش می یابد.
مانورهای عمل بلع: در بیماران فاقد کنترل سر درمان با روشهای تقویت گروههای عضلانی آنتاگونیست وتصحیح تعادل آغاز میشود.
بهترین وضعیت برای آموزش غذا خوردن وضعیت نشسته می باشد. درصورت ناتوانی بیمار در نشستن، از بالش استفاده می شود. جهت درمان می توان از تکنیکهای PNF –MFT ، تحریکات فارادیک، گالوانیک وتحریکات حسی استفاده کرد.

تحریکات لازم برای بالا بردن نرمکام بصورت زیر انجام می شود:
v بیما ر دهانش را باز کرده “ آه“ می گوید درمانگر زبان کوچک یا چینهای کامی دو طرف را با یک آبسلانگ لمس می کند. با این تحریک یک انقباض بازتابی رخ میدهد. سپس بیمار تا حد ممکن تولید “ اه “ را تکرار می کند. همانطور که قسمت عمده پاسخ شکل می گیرد، درمانگر به تحریک منطقه از طریق لمس تا حد لازم ادامه میدهد. تحریک بازتاب gag به این دلیل مفید می باشد که انجام این تحریک ، همزمان با بالا آمدن نرمکام، عضلات حلقی نیز به حرکت واداشته می شوند وبه دنبال آن بلع غیر ارادی صورت می گیرد.
v تسهیل توانایی بالا بردن 3/1 خلفی زبان جهت انجام بلع:
اولین روش می توان از فشار انگشت سبابه به طرف پایین وعقب در 3/1 قدامی زبان استفاده نمود. این امر سبب بالا رفتن 3/1 خلفی و بسته شدن قسمت خلفی دهان می گردد.
دومین روش فشاری است که در نیمه قدامی از پهلو به طرف پایین زبان وارد می شود. این امر سبب انقباض عضلات کوچک زبان شده و زبان تحریک گردیده و جهت پذیرفتن شکلهای لازم برای تهیه گلوله های غذایی آماده می شود.
سومین روش با استفاده از انگشت میانی در زیر کناره های طرفی زبان و در یک راستای مورب ، موجب بالا آمدن کناره های طرفی زبان می گردد که بخش مهمی از مراحل بلع می باشد.
v جهت انجام عمل بلع می توان فشار آوردن به قاعده زبان و ضربه زدن به زیر فک، را استفاده نمود.
v استفاده از ویبراتور در زیر چانه وBase زبان ، مفید است.
v ماساژ دورانی 3/1 خلف زبان(تحریک حس سطحی وحس عمقی)

درمان بلع به وسیله تحریک الکتریکی:
تحریک الکتریکی ممکن است هم به صورت مستقیم روی ساختارهای دهانی وهم ازطریق پوست روی ماهیچه های گلوانجام گیرد که هدف آن تحریک وبازتوانی مسیرهای عصبی–ماهیچه ای مختل شده می باشد.
پروتز وسیله ای است که امواج الکتریکی را برای ایجاد عملکردهای حسی یا حرکتی به سیستم عصبی منتقل میکند. در طی 4 دهه اخیر پروتزهایی عصبی برای طیف گسترده ای از کارکردها ایجاد شده اند مثل پروتز کاشت حلزون و پروتز محرکات درمان مثانه . در درمان بلع هم تاکید به استفاده از تحریک الکتریکی شده است. دو راه تحریک الکتریکی عملکردی عبارتند از:
v با استفاده از پتانسیل عمل در آکسون عصبی و انتقال آن در طول نرون عصبی در واحدی از زمان و رسیدن به نرون حرکتی و ایجاد حرکت مناسب در ماهیچه مربوطه ( FES ). استفاده از این روش حدود 40 سال پیش توسعه یافت.
v تحریک آکسون تحریک شده نرون حسی که در سازماندهی کرتکس حرکتی نقش دارد و موجب تغییررفلکس هایاعملکردهای سیستم عصبی مرکزی می شود(این فرایند راتعادل عصبی می نامند) .
در تحرک الکتریکی عواملی چون بسامد تحریک ، محل تحریک، زمان بندی ارائه محرک، شدت تحریک ، نوع تحریک و عضله ای که به تحریک پاسخ می دهد اهمیت دارد.
پروتزهای نرونی برای برگرداندن عمل بلع در بیماران دیسفاژی تکنولوژی جدیدی است که اخیراً تمایل بسیار زیادی درجهت توانبخشی ایجاد کرده است.تا کنون 3 دیدگاه عمومی در مورد FES برای کمک به دیسفاژی به کار برده شده است .
v نخستین دیدگاه شامل تحریک حفره حلق دهانی به صورت پیوسته می باشد که برای کنترل رفلکس بلع در سطح پایین هست. این دیدگاه موفقیتهایی داشته است و به نظر می رسد که نقش بالقوه ای برای تعدیل عصبی در بهبود عملکرد بلع داشته است.
v دیدگاه دوم شامل تحریک پوستی عضلات گردن است .مشکل عمده این دیدگاه انتخاب عضلات پاسخ دهنده به تحریک است.و در مورد کفایت آن بحث های زیادی است.
v دیدگاه سوم شامل بکارگیری FES داخل عضلانی بصورت مستقیم در ماهیچه های مرتبط با بلع است. گروهی پیشرفت چشمگیری را در تعیین مهمترین عضلات درگیر در بلع و روش همزمانی FES با بلع ارادی را بیان کردند.بااین وجود این مطالعات تا امروز روی افراد سالم انجام شده است.

منابع:
1) ارزیابی و درمان اختلالات صوت و بلع ، محمد زاده، مهر 79
2) Swallowing and Dysphasia in cerebral palsy، مترجم : مریم ا صغری ، خرداد 77
3) کاربرد تحریکات Exteroceptiveدر درمان Dyaphasia، تهیه: سارا نادری
4) پایان نامه درمان دیسفاژی در نوزادان ، کنگره گفتاردرمانی ، دی 85
5) Speech Therapy for swallowing & feeding Dis.(2005) ، اینترنت
6) Electrical Stimulation approaches to the restoration and rehabilitation of swalloung(2005) ، اینترنت
گردآورندگان:الهام حکیمی – راضیه یعقوبیان- رمضان نجف پور-مرکزآموزشی سوم شعبان 4دیماه 85

http://tafdental.com/fa/news/detail/33/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D9%84%D8%B9/